Informatie over jodium

Categorie: Natuur

Jodium en zeewier

Zoals ook al staat in de kringloop van jodium is kelp belangrijk voor die kringloop. Eigenlijk is alleen zeewier in staat om jodium zo goed te kunnen concentreren. Daarbij doen we een aantal vissoorten, waaronder kabeljauw tekort, maar er is geen betere bron van jodium dan zeewier.

Een land als Japan heeft zeewier als een dagelijks onderdeel van het eetpatroon. Het zit in veel recepten verwerkt en vandaar dat het geen wonder is dat Japan de hoogste jodiuminname per persoon ter wereld heeft. Het is moeilijk de exacte inname goed te schatten maar een publicatie daarover schat de inname op 1000-3000 microgram per dag. Dat is tot bijna 20 maal hoger dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid.
Hieronder een mooi artikel daarover.

1] Zava TT, Zava DT. Assessment of Japanese iodine intake based on seaweed consumption in Japan: A literature-based analysis. Thyroid Res 2011;4:14.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3204293/pdf/1756-6614-4-14.pdf

Met name wakame en kombu hebben een hoge jodiumconcentratie, ruim 2000 microgram per gram. Met name de wakame is bekend en zie je regelmatig in restaurants geserveerd.

Bijwerkingen van het eten van zeewier worden maar weinig gezien. Soms kan er een (tijdelijk) te traag werkende schildklier worden veroorzaakt, waarbij dat vooral het geval kan zijn bij zeer hoge inname. Overigens hersteld dat bij het verminderen van de inname. Een ander probleem is dat sommige wiersoorten ook bromide kunnen concentreren. Van bromide is bekend dat het de opname van jodium kan remmen tenzij de jodiumconcentratie duidelijk over is dan die van bromide.

Tegelijkertijd is bekend dat Japan een land is met de langst levende mensen en een opmerkelijk laag aantal mensen met vooral borst- en prostaatkanker. Hetzelfde geldt voor het lager dan gemiddeld voorkomen van hart en vaatziekten. Dit geldt vooral voor Japanners die een traditioneel dieet hebben. Verwesterd het dieet dan worden de verschillen minder.

Het Japanse dieet is dusdanig uniek dat de traditionele Japanse keuken, Washoku, is opgenomen door de UNESCO in de werelderfgoed lijst. Een van de verschillen in dat dieet dat wordt gelinkt aan de betere gezondheid is jodium.
Wat dat betreft is het verheugend te zien dat zeewier ook in Nederland vaker in de keuken wordt gebruikt. Ook al omdat alle maatregelen die in de afgelopen eeuw zijn genomen een jodiumtekort in de bevolking niet hebben kunnen voorkomen.

Jodium en metamorfose

Zoals de meeste diersoorten problemen ondervinden in de embryonale ontwikkeling is dat het meest duidelijk bij amfibieën. Vanuit de eicel ontwikkelen zich larven die kieuwen hebben maar nog geen poten. Uit deze larven ontwikkelen zich uiteindelijk o.a. kikkers en salamanders. Die metamorfose wordt ingezet door throxine. Voor de productie van thyroxine is jodium essentieel.
in het geval van jodiumtekort zie vaak een reuzengroei van de larven optreden waarbij de metamorfose niet op gang komt.

Axolot larve

Het meest mooie voorbeeld is de axolotls, een salamander. Hierboven is een larve te zien waarbij de metamorfose nog niet heeft plaatsgevonden. De vorming van pootjes komt niet op gang zonder voldoende jodium. Het is mogelijk de metamorfose op gang te brengen door jodium toe te voegen. Waarna de vorming van de volwassen axolotls op gang komt.

Metamorfose van de axolot

Kringloop van jodium

Jodium is een veelvoorkomend element op aarde. Het meeste jodium bevind zich diep onder de aardkorst en een klein deel is bereikbaar voor het leven op aarde, vooral in onze oceanen.

Jodium is een micronutrient dat vooral in de zee voorkomt. Daarnaast zijn er een gering aantal mijnen waar jodium wordt gewonnen. Uiteraard komt er een moment dat de mijnen uitgeput raken en op dat moment is bron de zee.
Kortom de zee is de enige duurzame jodiumbron.

Voor de productie van jodium uit mijnen zijn we vooral afhankelijk van Chili en Japan

Dus na de mijnen blijft de zee over. In het zeewater komt het in een erg verdunde vorm voor. Er is echter één “levensvorm” wat dit jodium kan verzamelen en opslaan, zeewier/kelp. Dit haalt op een zeer efficiënte wijze jodium uit het zeewater. Kelp groeit in nutrient rijke gebieden van de oceaan in water tussen de 7-20 graden Celsius. Daarboven is groei afwezig. daarnaast is er helder water nodig om ervoor te zorgen dat zonlicht voldoende doordringt. Onder die optimale condities groeit het erg snel, tot wel 60 cm per dag. Voor sommige vissoorten, zoals makreel, is het de broedplaats. Daarnaast is het huis van zeeleeuwen maar vooral zeeotters mede vanwege de grote hoeveelheid zee-egels die er leven. Het is een zeer belangrijke en onmisbare plaats voor al het zeeleven. Met de opwarming van de aarde is er een afname van deze kelp oerwouden, waarmee behalve een onmisbare bron voor het zeeleven ook onze meest duurzame bron van jodium afneemt.
Daarnaast kan zeewier zeer goed dienen als voedselbron, inmiddels niet meer alleen in Japan.

De natuurlijke jodium cyclus

Het opgeslagen jodium in zeewier lijkt vooral vrij te komen bij stress door o.a felle zonstraling. Op die manier dient het vrijgekomen jodium als een soort scavenger voor radicalen waaronder superoxide. De reactiesnelheid is tot 500 maal groter dan bijvoorbeeld met vitamine C. Uiteindelijk resulteren deze reacties in de vorming van o.a. iodine oxide wat de vorming van wokenvorming in gang zet. Op die manier beschermend tegen de straling en tegelijkertijd zorgen de wolkenformaties er uiteindelijk voor dat een deel van het aanwezige jodium met de regen op het land terechtkomt. Daar weer bijdragend aan het leven daar.

Vooral in de kustgebieden is er een redelijke aanwezigheid van jodium in de grond en daarmee uiteindelijk in het voedsel. Echter des te verder landinwaarts en des te hoger de gebieden gelegen zijn des te minder jodium aanwezig is. Vooral berggebieden staan bekend om het gebrek aan jodium in de grond mede door de erosie die daar meer voorkomt, nog versterkt door de ontbossing.

Maar ook in landen als Nederland, toch dicht bij de zee gelegen, is jodiumarme grond in het verleden de oorzaak geweest van struma. Om die reden werden vroeger in Nederland uitgebreide metingen gedaan van de jodiumconcentratie in de grond, maar ook van het drinkwater. In veel gebieden kwam struma voor wat vaak goed was te verklaren met de resultaten uit dergelijke onderzoeken.

Jodium in drinkwater in Nederland

Mogelijk gemaakt door WordPress & Thema gemaakt door Anders Norén